دفن روزانه 600 تن پلاستیک تهرانی ها در آرادکوه - پسرک کامپیوتری

شهفرایند در ادامه می نویسد: کیسه اول تا نیمه پر می گردد از تنقلات. در کیسه دوم بطری های روغن جای می گیرد و در کیسه سوم قارچ و ماکارونی و خامه. کیسه ها آن قدر پر می شوند که تعدادشان به 15 تا می رسد. هر کدام تا نیمه پرشدند، چندتایی نایلون هم هست که بیش از نیمی از آن خالی مانده است. این حکایت هرروزه مصرف پلاستیک در فروشگاه های عظیم است.

پنجشنبه؛ بهترین روز برای خرید مایحتاج خانه؛ میان یکی از فروشگاه های زنجیره ای در شرق تهران. فروشگاه نه شلوغ است و نه خلوت. چرخ های خرید که پشت هم صف کشیده اند، یکی یکی راه می افتند. یکی را زن و شوهری جوان برمی دارند، دیگری را مردی میانسال برمی دارد و آن یکی را هم پیرمردی که همراه نوه اش به فروشگاه آمده است. آن ها که خرید چندانی ندارند، چرخی بر نمی دارند و دست خالی در میان قفسه های فروشگاه چرخ می خورند تا آنچه می خواهند پیدا نمایند.

نوبت به حساب می رسد؛ به پرداخت پولی که باید برای کالا ها بدهند. در هر یک از لاین های خرید، کم یا زیاد برای هر کدام کیسه ای می گیرند. چه آن دختری که خریدش از تمام فروشگاه یک چیپس بوده و چه مرد و زنی که چرخی را پر نموده اند. روزی چقدر کیسه پلاستیکی مصرف می کنید؟

-تا دلت بخواد.

در فروشگاهی دیگر که چندان عظیم نیست زنی آمده تا برای فرزندش تخته ای شکلات بخرد.

-کیسه هم می خواهید؟

-نه می گذارم تو کیفم. راستی کیسه فریز هم دارید؟ از این رُلی ها.

-بله.

شایان هم امروز فرصت عصر را غنیمت شمرده و آمده تا خرید خانه را انجام دهد. خانه اش در یکی از کوچه های قیطریه است و برای خرید همواره به فروشگاه رفاه در نزدیکی های پل صدر می رود. حوصله دائم مغازه رفتن را ندارم. معمولا ماهی یک بار می آیم و هر چی رو که لازم باشه تو همین فروشگاه های زنجیره ای می خرم، ولی برای میوه و سبزی هر هفته می ریم بازار روز.

میان سبد خریدش، گوشت و مرغ هم جا داده. گوشت گوسفندی و مرغی که هر کدام در ظرفی پلاستیکی بسته بندی شده، پاک نموده و آماده مصرف اند. کیسه زیاد مصرف می کنیم. معمولا هر بار که بریم خرید 15 یا 20 کیسه احتیاجمون می شه تا خرید ها رو به خونه برسونیم. البته این پلاستیک ها تو خونه می مونند، چون ممکنه احتیاج شه برای جابه جا کردن چیزی یا اینکه بخواهیم به عنوان کیسه زباله ازشون استفاده کنیم.

از کیسه های خرید هر استفاده ای می کردند، اما دلیلی نمی شد که به طور جداگانه کیسه فریزر، کیسه زباله و انواع دیگر نایلون ها را نگیرند. کیسه های بسته بندی شده ای که بخشی از خرید شایان و همسرش را تشکیل می دادند. راستش اینه که کمتر دغدغه این رو داشتیم که پلاستیک کم مصرف کنیم یا نه، البته بخشی از آن هم به دلیل راحتی پلاستیکه و چیز دیگه ای هم جاش نیست.

از این می گوید که کیسه پارچه ای نه چندان همه گیر است و نه چیزی که مثل نایلون در همه فروشگاه ها باشد. مثلا شده رفتم کتابفروشی و به جای کیسه پلاستیکی، کیسه های پارچه ای هم گذاشته بودن، ولی این کیسه ها هزینه جداگانه دارن و به نظرم بیشتر کالایی فانتزی هستن تا چیزی که تو چرخه مصرف قرار بگیره. قیمتشون هم زیاده و صرفه ای نداره و من هم فقط تو کتابفروشی ها دیدم نه جای دیگه. روزی 600 تن پلاستیک در آرادکوه تا پیش از رسیدن کرونا

فروشگاه های زنجیره ای یکی از منابع اصلی مصرف نایلون و بسته بندی هایی هستند که برای محیط زیست مضرند. درباره حجم نایلون هایی که هر روز در فروشگاه های زنجیره ای استفاده می گردد آمار دقیقی در دست نیست.

اما به طورکلی درباره مصرف پلاستیک، شینا انصاری، مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران می گوید: تا پیش از همه گیری کرونا روزی 600 تن کیسه پلاستیکی به محل دفن زباله آرادکوه می رسید. 6ماهه دوم سال 98 به جز اسفند ماه که با آمدن کرونا قطعا بیشترهم شده است ما آماری از آن نداریم.

روزی600 تن پلاستیک در تهران یعنی 219 میلیون کیلو پلاستیکی که در سال به محل دفن زباله ها می فرایند. به گزارش همشهری آنلاین از سال 1950 میلادی فراوری دنیای پلاستیک بیش از 200 برابر افزایش یافته است. در سال 2015 دنیا بیش از 380 میلیون تن پلاستیک فراوری کرد که این تقریبا معادل با توده دوسوم جمعیت دنیا است. پلاستیک هایی که دیر تجزیه می شوند، بر دل طبیعت می مانند و هضم شان سال ها که نه سده ها طول می کشد.

در این میان 60 کشور دنیا استفاده از کیسه های نایلونی را ممنوع و 127 کشور سیاست های سختگیرانه و مالیات سنگین برای استفاده از آن وضع نموده اند. مجید عباسپور، استاد دانشگاه شریف و عضو پژوهشگاه انرژی، آب و محیط زیست این دانشگاه پیش از رویکرد کشور ها برای کاهش مصرف پلاستیک، به ایرنا گفت که تقریباً از همان سال 2015 دولت فرانسه استفاده از کیسه پلاستیکی را در این کشور ممنوع نموده و از آن موقع تنها اجازه استفاده از کیسه های قابل بازیافت را به مردم می دهد و حتی جرایمی برای خاطیان در نظر گرفته است.

البته دولت فرانسه در کنار ایجاد این محدودیت ها، سالانه تا 6میلیون کیسه پلاستیکی قابل بازیافت به صورت رایگان در بین مردم توزیع می نماید تا دسترسی به این کیسه ها بیشتر شده و مردم نسبت به استفاده از آن تشویق شوند . این استاد دانشگاه درباره تجربه هلندی ها برای کاهش مصرف پلاستیک گفته بود که در این کشور هزینه بالای خرید پلاستیک مردم را به این نتیجه رسانده که از کیسه های پلاستیکی استفاده ننمایند. هلندی ها ترجیح می دهند به جای پرداخت چنین هزینه ای از کیسه های پارچه ای استفاده نمایند .

اما اقدامات برای جلوگیری از مصرف بیش از اندازه پلاستیک تنها مختص فرانسه و هلند نیست. به گفته عباسپور مراکش هم جزو کشور هایی است که از سال 2015استفاده از کیسه های پلاستیکی را منع نموده. کنیا هم چنین اقدامی انجام داده است. کشور بنگلادش هم به دلیل اینکه به لحاظ جغرافیایی سرزمینی پست به حساب می آید، پساب های ایجاد شده در آن به راحتی باعث سیلاب می شوند (موضوعی که بار ها در این کشور رخ داده است)، از همین رو کارشناسان این کشور اعلام نموده اند وجود کیسه های پلاستیکی و مواد زائد در مسیل ها باعث شده خروجی های آن ها مسدود گردد و سیل های زیاد در آنجا اتفاق بیفتد، به همین دلیل استفاده از کیسه های پلاستیکی در این کشور هم ممنوع شده است.

به مصرف پلاستیک خو گرفته ایم

وجود قانون یا شیوه ای همه گیر برای زندگی بدون پلاستیک همان نکته ای است که مهلا هم روی آن دست می گذارد. خودش دانشجو است و در کرج زندگی می نماید. ما ماهی دو بار از فروشگاه های زنجیره ای خرید می کنیم و می تونم بگم در هر کدام از این خرید ها خیلی پلاستیک مصرف می شه. هر هفته نزدیک به 70 کیسه پلاستیکی به خونه مون میاد.

خانواده چهارنفره شان یک باغ در کرج را هم اداره می نماید. شاید نصف این پلاستیک ها می رن بیرون، ولی تعدادی رو هم تو کار های باغ استفاده می کنیم. می گوید امروز سخت است که بخواهید چیزی را جایگزین پلاستیک کنید. اگر بخواهی کاغذ بگذاری که غیرممکن است و آسیب بیشتری به طبیعت می زند. پارچه هم بین انظار مردم نمای خوبی ندارد. در هر صورت شاید بازیافت پلاستیک بهتر باشه و ما هم به عنوان شهفرایند مسئول ارایه جایگزین نیستیم.

مهلا باور دارد اگر قانون یا بخشنامه ای باشد که مصرف پلاستیک را ممنوع کند یا راه چارهی پیدا گردد که جایگزین مناسبی برای پلاستیک باشد، آدم ها مصرف پلاستیک را کنار می گذارند. امروز اگر کسی بخواد با زنبیل بره خرید، باید نگاه های معنادار رو هم تحمل کنه ولی اگر عرف جامعه چیزی مثل کیسه پارچه ای یا هر چیز دیگری رو بپذیره و استفاده کنه، من هم استفاده می کنم، چون عضوی از اون جامعه ا م، ولی اینکه خودم بخوام راه چاره فردی ابداع کنم ممکن نیست، چون نه حوصله ش رو دارم و نه با پرهیز کردن من مشکل حل می شه.

پلاستیک ها درچهار گوشه تهران فراوری می شوند، به مراکز خرید از کتابفروشی تا تره بار ها می فرایند و درنهایت سر از آرادکوه در می آورند. شینا انصاری از برنامه ای همه گیر برای کاهش مصرف پلاستیک سخن می گوید. شهرداری تهران می تواند مصرف پلاستیک فروشگاه های زیرمجموعه خود را مدیریت کند، اما فروشگاه هایی که مدیریت متفاوت دارند اگر بخواهند کمتر پلاستیک مصرف نمایند باید سیاست گذاری کلان و در حد دولت باشد. یعنی هم احتیاج به برنامه ریزی در سطح قانون گذاری وجود دارد و هم سیاست های تشویقی و تنبیهی برای کاهش مصرف پلاستیک و این میسر نمی گردد مگر اینکه در قوانین و اسناد بالادستی بیاید.

انصاری درباره برنامه های شهرداری تهران برای کاهش مصرف پلاستیک می گوید: کاری که می توانیم انجام دهیم که در حوزه اختیارات شهرداری هم باشد، داشتن برنامه هایی برای مصرف کیسه های پلاستیکی در فروشگاه شهفرایند و سازمان میادین میوه و تره بار تهران است که منتهی به مصرف کمتر کیسه های پلاستیکی گردد.

زیرساخت های ممنوعیت مصرف پلاستیک را نداریم

از نظر انصاری، ممنوعیت مصرف پلاستیک زیرساخت هایی می خواهد که هنوز در نقاط مختلف ایران فراهم نیست. فعلا محدود کردن و کاهش مصرف پلاستیک به طول کامل ممکن نیست و برنامه شهرداری تهران هم این است که قدم به قدم جلو برود. برای مثال در فروشگاه های شهفرایند با ابزار های تشویقی لاین خرید سبز در دست ایجاد است که شهفرایندانی که داوطلب هستند می توانند با کیسه های پارچه ای خرید نمایند و در خرید خود تخفیف بگیرند.

هر چند دست کم در فروشگاه شهفرایند اتوبان محلاتی هنوز نه کیسه پارچه ای وجود دارد و نه لاینی برای خرید سبز. اما مدیرکل محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران معتقد است شهرداری باید کاهش مصرف پلاستیک را از خود آغاز کند. شهردار ابلاغ کردند که در جلسات و برنامه های شهرداری از ظرف یک بار مصرف و پلاستیکی استفاده نگردد، از سوی دیگر طرح نانوایی های سبز را از زمستان پارسال گذاشتیم که اتحادیه نانوایی های تهران همکاری خوبی داشتند.

تعدادی نانوایی در منطقه 13 تهران معین شد که به مشتریان علاوه بر کیسه پلاستیکی کیسه پارچه ای هم بدهند. سعی کردیم کیسه های پارچه ای با قیمتی کم و نزدیک به کیسه پلاستیکی عرضه گردد و برای مشتریانی که کیسه پارچه ای می گرفتند بسته های تشویقی مواد شوینده و ... در نظر گرفتیم که می توانند آن را از شهرداری های ناحیه خود بگیرند.

به گفته انصاری، ورودی پلاستیک در مراکز تفکیک و مرکز دفن زباله آراد کوه سه برابر بیشتر از چوب، فلز و شیشه بوده و به نظر می رسد این آمار پس از شیوع کرونا بیشتر هم شده است. عمر هر پلاستیک در تهران تنها 12دقیقه است و عمدتا خانواده ها یک بار بیشتر از کیسه های پلاستیکی استفاده نمی نمایند.

میزان مصرف پلاستیک هر چقدر که باشد، خواه با آمدن کرونا بیشتر شده باشد یا کمتر، اما خیلی از شهفرایندان می گویند راه چاره های جزئی یا کوتاه مدت نمی تواند از میزان مصرف آن بکاهد. مهلا یکی از همین شهفرایندان است. ما به مصرف پلاستیک عادت نموده ایم. اگر بناست بدون پلاستیک زندگی کنیم باید هزینه جایگزین پلاستیک مثل کیسه پارچه ای پایین بیاید یا باید چیزی مثل کیسه پارچه ای همواره در دسترس باشد، درست مثل کیسه پلاستیکی.

مینا هم که در زندگی روزمره خود تلاشی برای استفاده کمتر از پلاستیک دارد می گوید: تا کجا خریدهایم را در یک پلاستیک بریزم یا به فروشنده بگویم پلاستیک لازم نیست؟ وقتی چیزی دارد استفاده می گردد، فردی مثل من هم که سعی می کنه پلاستیک کمتری مصرف کنه گاهی مجبور به ناپرهیزی می شه.