خبرنگاران آوارگان سوری در میانه اختلافات ترکیه و اروپا - پسرک کامپیوتری

با ما سفر کنید و با تور ترکیبیی اروپا از قاره سبز دیدن کنید و با دریافت خدمات ویزای شینگن از گردش به دور اروپا لذت ببرید.

قربانیان اصلی خشونت های داخلی و بین المللی شهروندان عادی کشورها هستند که در میانه درگیری ها راهی برای نجات جان خود و نزدیکان شان جست وجو می نمایند. در جنگ های داخلی شهروندان می توانند با طرفداری نکردن از یک گروه خاص یا مهاجرت به مناطق امن خود را به نوعی از مهلکه نجات دهند اما وقتی همین منازعات به جنگی با مداخله کشورهای خارجی تبدیل می گردد شرایط آوارگان پیچیده تر می گردد. در بعضی اوقات این مردم بیگناه به اهرم فشاری برای امتیازگیری گروه ها یا کشورهای معارض تبدیل می شوند.

در چند روز گذشته با تشدید منازعه در ادلب سوریه و درگیری نیروهای ترکیه با ارتش سوریه و دخالت نیروی نظامی روسیه، آنکارا تهدید نموده است که دیگر پذیرای آوارگان سوری نمی گردد و آن دسته از پناهجویانی را که به سمت مرزهای این کشور وارد می شوند یا در خاک ترکیه مسقر شده اند به سوی مرزهای اروپا و خاک یونان راهنمایی می نماید و به آن ها اجازه خروج آسان را می دهد. یک مقام ترکیه اظهار داشته که این سیاست در مرزهای آبی و خاکی این کشور به اجرا درمی آید. روز آدینه نیز بعضی رسانه های دنیا از اجرای این سیاست خبر دادند که با ناخشنودی مقام های اتحادیه اروپا و یونان همراه بود.

در چند سال اخیر رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه چندین بار اتحادیه اروپا را تهدید نموده که به آوارگان در کشورش پناه نمی دهد، در غیر این صورت کشورهای اروپایی باید هزینه های حضور پناهجویان را بپردازند. آنکارا نه تنها از این طریق توانست یاری های مالی چند میلیارد دلاری را از بروکسل دریافت کند بلکه قادر شد تا از این حربه در دوره های گوناگون در گفت وگوهای سیاسی و امنیتی با اتحادیه اروپا و ناتو استفاده کند و امتیازات و تسلیحاتی را دریافت نماید.

نگاهی به حقوق آوارگان

شرایط آوارگان سوری اکنون به چالشی برای گروه های حقوق بشری و افکارعمومی دنیا تبدیل شده و از آنکارا درخواست می گردد تا از موضوع آوارگان برای نیل به اهداف سیاسی خود استفاده نکند. کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل متحد(UNHCR) مسئولیت رسیدگی به امور آوارگان و مهاجرانی را که در اثر جنگ های داخلی یا بین المللی از وطن خود رانده می شوند، برعهده دارد. این سازمان غیرسیاسی و بشردوستانه کوشش می نماید تا اقداماتی را برای کم کردن از مسائل آسیب دیدگان از منازعات که بیشتر از همه زنان، بچه ها و سالخوردگان هستند، انجام دهد. کمیساریا در گام نخست سعی می نماید تا به دولت میزبان آوارگان یاری هایی را ارائه کند. این یاری ها در قالب اعطای مشاوره و یاری های مالی، غذایی و کالایی به مهاجران و کشور میزبان صورت می گیرد. یکی از وظایف اصلی که این سازمان برای خود مشخص نموده است تضمین حفاظت از حقوق اساسی پناهندگان در کشور میزبان است.

میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، پیمان بین المللی حقوق مالی، اجتماعی و فرهنگی و اعلامیۀ دنیای حقوق بشر و بسیاری از مقررات حقوق بین الملل شرایط و حقوق مهاجران و آوارگان را که به صورت اجباری وطن خود را ترک نموده اند، چنین عنوان می نماید: حق حیات، ممنوعیت شکنجه و آزار، ممنوعیت رفتار و مجازات غیرانسانی و تحقیرآمیز، ممنوعیت کار اجباری، احترام به حریم خصوصی و منع تبعیض. علاوه بر این حقوقی همچون حق بهداشت و سلامت، حق آموزش و حق حمایت از نهاد خانواده به ویژه برای زنان باردار و بچه ها نیز برای مهاجران به کشور دیگر ذکر شده است که میزبان باید این حقوق را محترم بشمارد. کمیساریای عالی پناهندگان همچنین یکی از دیگر مسئولیت های خود را جلوگیری از بازگرداندن آوارگان به کشور مبدا و ممانعت از فرستادن این افراد به کشورهایی می داند که ممکن است در آن مکان با مجازات روبرو شوند. این نهاد همچنین کوشش می نماید تا ضمن یافتن راه حل های پایدار برای مسائل پناهندگان، آن ها را به بازگشت داوطلبانه ترغیب سازد.

کنوانسیون سال 1951 ژنو هم حقوق پناهندگان را اینگونه عنوان نموده است: تساوی بین افراد و عدم تبعیض، آزادی در امور دینی و مذهبی، اشتغال با دستمزد، جیره و سهمیه، آزادی رفت و آمد و تحصیلات.

به اعتقاد آگاهان امر امروزه مقررات بین المللی مربوط به پس نفرستادن پناهندگان به کشوری که در اثر ترس از تعقیب از آن گریخته اند و عدم اخراج آنان از سوی دولت پذیرنده، انسجام بیشتر و مقبولیت عامتری یافته است. گرچه کاربرد این موارد به صورت معمول پس از پذیرفتن شخص به عنوان پناهنده صورت می گیرد اما همه آن ها از عناصر مهم مقوله حمایت از آوارگان به حساب می آیند. نکته تاسف بار در زمینه نوع رفتار با آوارگان این است به دلیل آنکه دولت های دنیا تفسیرهای مختلفی از مواد کنوانسیون ها مربوط به مهاجران و آوارگان دارند، رفتارهای متفاوتی را نسبت به پناهندگان نشان می دهند.

ترکیه و مساله آوارگان سوری

ترکیه نخستین و نزدیک ترین کشور همسایه به سوریه بود که پذیرای عده زیادی از مهاجران از ابتدای تنش های داخلی این کشور شد. در سال 2012 حرکت سیل گسترده آوارگان و بدی شرایط جوی و احتیاج شدید آوارگان به یاری های غذایی و سرپناه موجب شد تا آنکارا ضمن پذیرایی از پناهجویان، یاری های چشمگیری را از سازمان های بین المللی جذب کند. کمیساریای عالی اردوگاه های گوناگونی را در هفت استان هم مرز ترکیه با سوریه تدارک دید. برنامه دنیای غذا نیز انتقال مستقیم یاری های تغذیه ای به آوارگان را قبول کرد. منابع مالی که در اختیار دولت ترکیه نهاده شد موجب شد تا این کشور امکانات تحصیلی را نیز برای آوارگان برقرار سازد.

با این حال و به نقل از بعضی منابع، در پاره ای موارد نحوه رفتار با آوارگان سوری در این کشور مناسب نبوده است. تیراندازی مرزبانان به سوی مهاجران و بدرفتاری با آن ها از جمله مسائل مطروحه بوده است. در این میان، توسل به زور و بازگرداندن اجباری آوارگان به مناطق جنگ زده و حمایت آنکارا از بعضی گروه های معارض سوریه می تواند در زمره نقاط تیره در کارنامه ترکیه به ثبت برسد.

به تازگی دولت ترکیه مدعی شده که تا به امروز مبلغ 40 میلیارد دلار را برای آوارگان سوری هزینه نموده است و این مبلغ باید از سوی کشورهای اروپایی و نهادهای بین المللی به آنکارا بازگردانده گردد. رجب طیب اردوغان می گوید اروپا تا به حال فقط سه میلیارد دلار به این کشور برای سروسامان دادن به امور آوارگان داده است. تحلیلگران عدد 40 میلیارد دلار را بسیار اغراق آمیز می دانند. از سوی دیگر اتحادیه اروپا عنوان داشته که در توافق با آنکارا متعهد شده بود برای تامین هزینه اقامت پناهجویان در ترکیه 6 میلیارد یورو بپردازد. سخنگوی کمیسیون اروپا تاکید دارد بر خلاف ادعای اردوغان تا به امروز اتحادیه اروپا پنج میلیارد و 600 میلیون دلار به ترکیه یاری نموده است.

چند سال قبل آنکارا توانست توافقی را با کشورهای اروپایی امضا کند که در قبال دریافت یاری های مالی، امکاناتی را برای آوارگان ایجاد کند و مانع حرکت آن ها به سوی اروپا گردد. به اعتقاد بعضی کارشناسان مسائل منطقه ای و بین المللی اکنون هدف اصلی دولت ترکیه آن است که به واسطه طیفی از ناکامی های میدانی در سوریه، کشورهای اروپایی عضو ناتو را برای اتخاذ رویکرد تند در مقابل حمایت های مسکو از دمشق تحریک کند.

به نظر فعالان حقوق بشر، در شرایط کنونی از چالش های بنیادین در رعایت حقوق پناهندگان، کافی نبودن مقررات الزام آور و ضمانت های اجرایی لازم برای تحقق مفاد کنوانسیون ها در تامین حقوق آوارگان است. همین تفسیر و رفتارهای متفاوت دولت ها موجب می گردد تا دولت ها میزبان به هرگونه که خود تشخیص می دهند با این مقوله برخورد نمایند و از آوارگان به عنوان ابزار کسب امتیاز از کشور مبداء یا جامعه بین المللی سوءاستفاده نمایند.