فرهنگ و پوشش مردم هرمزگان و بندرعباس
به گزارش پسرک کامپیوتری، بندرعباس و استان هرمزگان بنا به موقعیت جغرافیایی، مجاورت با دریا، از روزگاران قدیم محل رفت و آمد و ارتباط تاجران و دریانوردانی از سرزمین ها و فرهنگ های گوناگون بوده است که همراه خود آداب و رسوم مختلفی را به خلیج فارس می آورده اند. به همین دلیل، فرهنگ مردم هرمزگان و بندرعباس از فرهنگ غنی و کهنی برخوردار است.
یکی از ابزارهای شناخت فرهنگ یک قوم، پوشش مردم آن منطقه است. در بندرعباس، پوشش های محلی و تن پوش زنان پر از رنگ ها و نقش های زیبایی است که بیانگر فرهنگ و آداب و سنن خاص این منطقه است. در ادامه اشاره کوتاهی به تاریخ و فرهنگ مردم هرمزگان خواهیم داشت، سپس به آثار تاریخی این منطقه، برخی از جشن ها، صنایع دستی و سپس به پوشش مردمان بندرعباس و استان هرمزگان اشاره خواهیم کرد.
تاریخ و فرهنگ مردم هرمزگان
تا قرن چهارم پیش از میلاد، مدارک پراکنده ای از تاریخ نگاری یونانی درباره خلیج فارس وجود دارد. همچنین مدارکی مبنی بر پیدایش و توسعه دریانوردی در آن دوران دیده می شود که دلالت بر نخستین مدرک حضور نئارک، دریاسالار اسکندر مقدونی است. تاریخ مکتوب بندر هرمز از زمان اردشیر بابکان آغاز می شود. همچنین جالب است بدانید که مارکوپولو نیز در سال های 1272 و 1293 از بندر هرمز دیدن کرده است.
آثار تاریخی هرمزگان
تاریخ و فرهنگ، دو مقوله گره خورده به هم می باشند که گاه تشخیص مرز بین این دو با دشواری همراه است. از آثار تاریخی و قدمت آنها، می توان پی به فرهنگ یک منطقه برد. از جاذبه های تاریخی استان هرمزگان می توان به شهر باستانی کنگ با قدمت 3000 ساله، شهر قدیمی خربز در جزیره قشم مربوط به دوره ساسانیان، محله باستانی سورو در غرب بندرعباس مربوط به زمان ساسانیان و عمارت کلاه فرنگی مربوط به دوران صفویه اشاره کرد.
مراسم محلی و فرهنگ مردم هرمزگان
آداب و رسوم و فرهنگ مردم هرمزگان با دیگر بخش های ایران کمتر شباهت دارد و ممکن است بخشی از آنها برای دیگر استان ها کمی عجیب جلوه نماید. استان هرمزگان به دلیل مجاورت با دریا و تعاملات و تجارت های دریایی که داشته است موجب شده تا فرهنگ این منطقه کمی متفاوت تر از سایر نقاط ایران شکل بگیرد. همین امر سبب شده تا فرهنگ مردم هرمزگان، از مردم داخل فلات ایران کمتر تاثیر بپذیرد.
از جمله مراسم محلی هرمزگان می توان به مراسم قبله دعا، مراسم زار، قربانی برای بارش باران، زنبیل گردانی و مولودی خوانی اشاره کرد. مراسم قبله دعا برای باریدن باران در زمان خشکسالی و مراسم زار، برای بیرون کردن مرض از جسم بیمار برگزار می شود. همچنین در مراسم زنبیل گردانی از جمله فرهنگ مردم هرمزگان، اگر بچه ای تا سن 2 سالگی نتواند راه برود، پدر و مادرش، فرزندان همسایه ها را دعوت می کنند و فرزند خود را درون زنبیلی که با برگ درخت خرما بافته شده است قرار می دهند. سپس بقیه بچه ها زنبیل را گرفته و شعر می خوانند تا کودک زودتر راه برود. همچنین جشن های مذهبی این منطقه نیز که بخش مهمی از فرهنگ مردم هرمزگان را در بر می گیرند، تحت عنوان مولودی خوانی برگزار می شوند که به ترتیب در روزهای تولد حضرت پیامبر اکرم (ص)، معراج پیامبر (ص)، عید فطر و عید قربان برگزار می شوند.
صنایع دستی هرمزگان بخشی از فرهنگ مردم هرمزگان
صنایع دستی یک منطقه نیز می تواند نشان دهنده فرهنگ آن منطقه قلمداد شود. در استان هرمزگان و شهر بندرعباس، صنایع دستی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد که می توان به قالیبافی، سفالگری، سوزن دوزی، چنته بافی، سبد و حصیر بافی و صنایع دستی نیز اشاره کرد.
پوشش مردم هرمزگان
به گفته برخی محققین، پوشش مردم هرمزگان، به پوشش کشور هندوستان و امارات بی شباهت نیست و علت این شباهت را می توان ارتباط دریایی این استان با هند و امارات دانست زیرا پوشش این منطقه از فرهنگ کشورهای مجاور دریا تاثیر پذیرفته است. با این حال، نوع خاص پوشش مردم هرمزگان، گویای فرهنگ مردم هرمزگان و بندرعباس است و آداب و سنن خاص این منطقه و چه بسا تاریخ و داستان های ناگفته بسیاری را در دل خود جای داده است.
تن پوش های این منطقه بخش مهمی از فرهنگ مردم هرمزگان و بندرعباس را در بر می گیرند. این لباس ها و پوشاک بندری، نقش، طرح و رنگ های زیاد و زیبایی دارند. همچنین جنس این پوشش ها، به دلیل گرمای این استان، معمولا سبک و نازک است. مردم بندرعباس بیشتر از رنگ های آبی، صورتی، بنفش و سبز استفاده می کنند. از پوشش هایی که تحت تاثیر فرهنگ مردم هرمزگان به شکل خاص خود تهیه می شوند می توان به چادر، پیراهن و شلوار بندری اشاره کرد که در ادامه به اختصار در مورد هریک توضیح خواهیم داد.
بیشتر چادرها، به رنگ های قهوه ای، خردلی، خاکستری مایل به آبی هستند و دارای طرح ها و نقش های زیبایی هستند. چند مورد از پارچه هایی که برای این چادرها به کارمی رود عبارت اند از: شیله، اطلس، کیش، ویل و ژوژت که معمولا چادر بندری را به دو شیوه لا نیم لا و کول زدن می بندند.
پیراهن های این منطقه انواع زیادی دارد از جمله کندوره، گون، اشکم، آستین فراخ، کلوش، عجمی، چینی، گشاد عربی، ساده شلالی. همان طور که از برخی اسامی این پیراهن ها دیده می شود، احتمالا برخی از پوشش های این منطقه متاثر از فرهنگ کشور چین، امارات و سایر کشورهای همسایه بوده است.
شلوار بندری در استان هرمزگان، شلوار دم پا تنگ نیز نامیده می شود که از زانو تا مچ پا تنگ است و از کمر تا زانو گشاد و راحت است. شلوار بندری می تواند شامل تزییناتی هم باشد. این شلوارها معمولا به رنگ های سبز، قرمز، زرد، آبی و نارنجی و با پارچه هایی از جنس تترون، پوپلین و چیت برای استفاده های روزمره و با پارچه هایی از جنس اطلس، زربفت و ساتن برای مجالس تهیه می شوند.
بندرعباس و استان هرمزگان بنا به موقعیت جغرافیایی، مجاورت با دریا، از روزگاران قدیم محل رفت و آمد و ارتباط تاجران و دریانوردانی از سرزمین ها و فرهنگ های گوناگون بوده است که همراه خود آداب و رسوم مختلفی را به خلیج فارس می آورده اند. به همین دلیل، فرهنگ مردم هرمزگان و بندرعباس از فرهنگ غنی و کهنی برخوردار است.
یکی از ابزارهای شناخت فرهنگ یک قوم، پوشش مردم آن منطقه است. در بندرعباس، پوشش های محلی و تن پوش زنان پر از رنگ ها و نقش های زیبایی است که بیانگر فرهنگ و آداب و سنن خاص این منطقه است. در ادامه اشاره کوتاهی به تاریخ و فرهنگ مردم هرمزگان خواهیم داشت، سپس به آثار تاریخی این منطقه، برخی از جشن ها، صنایع دستی و سپس به پوشش مردمان بندرعباس و استان هرمزگان اشاره خواهیم کرد.
تاریخ و فرهنگ مردم هرمزگان
تا قرن چهارم پیش از میلاد، مدارک پراکنده ای از تاریخ نگاری یونانی درباره خلیج فارس وجود دارد. همچنین مدارکی مبنی بر پیدایش و توسعه دریانوردی در آن دوران دیده می شود که دلالت بر نخستین مدرک حضور نئارک، دریاسالار اسکندر مقدونی است. تاریخ مکتوب بندر هرمز از زمان اردشیر بابکان آغاز می شود. همچنین جالب است بدانید که مارکوپولو نیز در سال های 1272 و 1293 از بندر هرمز دیدن کرده است.
آثار تاریخی هرمزگان
تاریخ و فرهنگ، دو مقوله گره خورده به هم می باشند که گاه تشخیص مرز بین این دو با دشواری همراه است. از آثار تاریخی و قدمت آنها، می توان پی به فرهنگ یک منطقه برد. از جاذبه های تاریخی استان هرمزگان می توان به شهر باستانی کنگ با قدمت 3000 ساله، شهر قدیمی خربز در جزیره قشم مربوط به دوره ساسانیان، محله باستانی سورو در غرب بندرعباس مربوط به زمان ساسانیان و عمارت کلاه فرنگی مربوط به دوران صفویه اشاره کرد.
مراسم محلی و فرهنگ مردم هرمزگان
آداب و رسوم و فرهنگ مردم هرمزگان با دیگر بخش های ایران کمتر شباهت دارد و ممکن است بخشی از آنها برای دیگر استان ها کمی عجیب جلوه نماید. استان هرمزگان به دلیل مجاورت با دریا و تعاملات و تجارت های دریایی که داشته است موجب شده تا فرهنگ این منطقه کمی متفاوت تر از سایر نقاط ایران شکل بگیرد. همین امر سبب شده تا فرهنگ مردم هرمزگان، از مردم داخل فلات ایران کمتر تاثیر بپذیرد.
از جمله مراسم محلی هرمزگان می توان به مراسم قبله دعا، مراسم زار، قربانی برای بارش باران، زنبیل گردانی و مولودی خوانی اشاره کرد. مراسم قبله دعا برای باریدن باران در زمان خشکسالی و مراسم زار، برای بیرون کردن مرض از جسم بیمار برگزار می شود. همچنین در مراسم زنبیل گردانی از جمله فرهنگ مردم هرمزگان، اگر بچه ای تا سن 2 سالگی نتواند راه برود، پدر و مادرش، فرزندان همسایه ها را دعوت می کنند و فرزند خود را درون زنبیلی که با برگ درخت خرما بافته شده است قرار می دهند. سپس بقیه بچه ها زنبیل را گرفته و شعر می خوانند تا کودک زودتر راه برود. همچنین جشن های مذهبی این منطقه نیز که بخش مهمی از فرهنگ مردم هرمزگان را در بر می گیرند، تحت عنوان مولودی خوانی برگزار می شوند که به ترتیب در روزهای تولد حضرت پیامبر اکرم (ص)، معراج پیامبر (ص)، عید فطر و عید قربان برگزار می شوند.
صنایع دستی هرمزگان بخشی از فرهنگ مردم هرمزگان
صنایع دستی یک منطقه نیز می تواند نشان دهنده فرهنگ آن منطقه قلمداد شود. در استان هرمزگان و شهر بندرعباس، صنایع دستی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد که می توان به قالیبافی، سفالگری، سوزن دوزی، چنته بافی، سبد و حصیر بافی و صنایع دستی نیز اشاره کرد.
پوشش مردم هرمزگان
به گفته برخی محققین، پوشش مردم هرمزگان، به پوشش کشور هندوستان و امارات بی شباهت نیست و علت این شباهت را می توان ارتباط دریایی این استان با هند و امارات دانست زیرا پوشش این منطقه از فرهنگ کشورهای مجاور دریا تاثیر پذیرفته است. با این حال، نوع خاص پوشش مردم هرمزگان، گویای فرهنگ مردم هرمزگان و بندرعباس است و آداب و سنن خاص این منطقه و چه بسا تاریخ و داستان های ناگفته بسیاری را در دل خود جای داده است.
تن پوش های این منطقه بخش مهمی از فرهنگ مردم هرمزگان و بندرعباس را در بر می گیرند. این لباس ها و پوشاک بندری، نقش، طرح و رنگ های زیاد و زیبایی دارند. همچنین جنس این پوشش ها، به دلیل گرمای این استان، معمولا سبک و نازک است. مردم بندرعباس بیشتر از رنگ های آبی، صورتی، بنفش و سبز استفاده می کنند. از پوشش هایی که تحت تاثیر فرهنگ مردم هرمزگان به شکل خاص خود تهیه می شوند می توان به چادر، پیراهن و شلوار بندری اشاره کرد که در ادامه به اختصار در مورد هریک توضیح خواهیم داد.
بیشتر چادرها، به رنگ های قهوه ای، خردلی، خاکستری مایل به آبی هستند و دارای طرح ها و نقش های زیبایی هستند. چند مورد از پارچه هایی که برای این چادرها به کارمی رود عبارت اند از: شیله، اطلس، کیش، ویل و ژوژت که معمولا چادر بندری را به دو شیوه لا نیم لا و کول زدن می بندند.
پیراهن های این منطقه انواع زیادی دارد از جمله کندوره، گون، اشکم، آستین فراخ، کلوش، عجمی، چینی، گشاد عربی، ساده شلالی. همان طور که از برخی اسامی این پیراهن ها دیده می شود، احتمالا برخی از پوشش های این منطقه متاثر از فرهنگ کشور چین، امارات و سایر کشورهای همسایه بوده است.
شلوار بندری در استان هرمزگان، شلوار دم پا تنگ نیز نامیده می شود که از زانو تا مچ پا تنگ است و از کمر تا زانو گشاد و راحت است. شلوار بندری می تواند شامل تزییناتی هم باشد. این شلوارها معمولا به رنگ های سبز، قرمز، زرد، آبی و نارنجی و با پارچه هایی از جنس تترون، پوپلین و چیت برای استفاده های روزمره و با پارچه هایی از جنس اطلس، زربفت و ساتن برای مجالس تهیه می شوند.
منبع: دلتابان